خورشید ماه

امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه السلام، فرزند ابوطالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف و فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبدمناف است. خاندان هاشمی از لحاظ فضائل اخلاقی و صفات عالیه انسانی، در طائفۀ قریش و این طایفه در طوایف عرب، زبانزد خاص و عام بوده است. فاطمه دختر اسد، به هنگام درد زایمان، راه مسجد الحرام را در پیش گرفت و خود را به دیوار کعبه نزدیک ساخت و پس از نجوا با خداوند و شکافته‌شدن دیوار کعبه، وارد کعبه شد و تا سه روز در شریف‌ترین مکان گیتی مهمان خدا بود و نوزاد خویش را در سیزدهم رجب سی ام عام الفیل به دنیا آورد. دختر اسد از همان شکاف دیوار که دوباره گشوده شده بود بیرون آمد و نام فرزندش را «علی» گذاشت.

حضرت علی علیه السلام تا سه سالگی نزد پدر و مادرش بسر برد و از آن‌جا که خداوند می‌خواست ایشان به کمالات بیشتری نائل آید، در جریان خشکسالی مکه، زمینۀ پیوستن او پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را فراهم آورد، به‌گونه‌ای که حضرت علی علیه السلام، به‌طور کامل در کنار پیامبر قرار گرفت. او آن‌چنان با پیامبر خدا همراه بود که حتی هرگاه حضرت از شهر خارج می‌شد و به کوه و بیابان می‌رفت نیز او را همراه خود می‌برد.

یکی از فضائل حضرت علی علیه السلام آن است که او نخستین فرد ایمان‌آورنده به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است. پس از نزول وحی خدا و برگزیده‌شدن حضرت محمد صلی الله علیه و آله به پیامبری و سه سال دعوت مخفیانه نیز تنها حضرت علی علیه السلام بود که با همراهی و دلسوزی، دعوت حضرت در ضیافت ترتیب‌شده برای دعوت خویشاوندان را لبیک گفت. از افتخارات دیگر حضرت علی علیه السلام این است که با شجاعت کامل، برای خنثی‌کردن توطئۀ مشرکان مبنی بر قتل رسول خدا صلی الله علیه و آله، در بستر ایشان خوابید و زمینه هجرت حضرت به مدینه را فراهم ساخت.

در دوران بعد از هجرت نیز امیرالمؤمنین علیه السلام، دارای فضائل فراوانی است. جانبازی و فداکاری در میدان جهاد، حضور در 26 غزوه از 27 غزوه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و شرکت در سریه‌های مختلف و هم‌چنین ضبط و کتابت وحی، تنظیم بسیاری از اسناد تاریخی و سیاسی و نوشتن نامه‌های تبلیغی، برخی از آن فضائل است. در همین دوران، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمان اخوت و برادری مسلمانان را صادر فرمود و خود با حضرت علی علیه السلام پیمان برادری و اخوت بست. دامادی پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و ازدواج با حضرت فاطمه سلام الله علیها نیز یکی دیگر از افتخارات امیرالمؤمنین علیه السلام است.

و در انتهاء، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بعد از اتمام مراسم حج در آخرین سال عمر پربرکتش و در راه برگشت از مکه، در محلی به نام غدیر خم، بنا بر فرمان پیک وحی، علی بن ابی‌طالب علیه السلام را به‌عنوان جانشین، ولی و خلیفۀ پس از خود، معرفی کرد: «من کنت مولاه فهذا علی مولاه.»

اما پس از رحلت رسول اکرم صلی الله علیه و آله، به علت شرائط خاصی که به وجود آمد، حضرت علی علیه السلام، مجبور به کناره‌گیری از خلافت ظاهری و سکوت شد. فعالیت‌های امام در این دوران، به‌طور خلاصه عبارتند از: تفسیر قرآن و حل مسائل دینی و بیان حکم حوادثی که در طول 23 سال نبوت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مشابه نداشت، پاسخ‌دادن به پرسش‌های دانشمندان ملل و شهرهای دیگر، حل مسائل مسائل، مشکلات و بن‌بست‌های دستگاه خلافت، تربیت و پرورش گروهی که از ضمیری پاک و روحی آماده برای سیر و سلوک برخوردار بودند، کار و کوشش برای تأمین زندگی بینوایان و درماندگان و ... .

سرانجام حضرت پس از قتل عثمان و با اصرار مردم، خلافت ظاهری را عهده‌دار شد و به رتق و فتق امور مسلمین و حکومت اسلامی پرداخت. در زمان خلافت حضرت علی علیه السلام، جنگ‌های فراوانی رخ داد که هر یک، علل و آثار مختلفی داشت. جمل، صفین و نهروان، نام سه جنگ عمده‌ایست که در دوران پنج سالۀ حکومت ظاهری آن حضرت رخ داد.

بعد از جنگ نهروان، ابن‌ملجم که یکی از خوارج بود، تصمیم به قتل امام علی علیه السلام گرفت و این تصمیم شوم خود را در سحرگاه نوزدهم ماه مبارک رمضان سال 40 هجری عملی ساخت. او در حالی که حضرت علی علیه السلام در سجده بود، ضربتی بر فرق مبارک آن حضرت وارد ساخت و محاسن شریفش را به خون سرش رنگین کرد. در همین حال حضرت نیز فرمود: «فزت و رب الکعبة. به خدای کعبه سوگند که رستگار شدم.»

حضرت علی علیه السلام در واپسین لحظات زندگی خود نیز به فکر صلاح و سعادت مردم بود و به فرزندان و بستگان و تمام مسلمانان چنین وصیت فرمود: «شما را به پرهیزگاری، نظم و اصلاح بین مسلمانان سفارش می‌کنم. یتیمان را فراموش نکنید، حقوق همسایگان را مراعات کنید، قرآن را برنامۀ عملی خود قرار دهید و نماز را بسیار گرامی بدارید که ستون دین شماست.»

حضرت علی علیه السلام، در 21 ماه رمضان سال 40 هجری به شهادت رسید و در نجف اشرف به خاک سپرده شد. امیدواریم که خداوند همۀ ما را از شیعیان و محبان راستین آن حضرت، محسوب فرموده و در روز قیامت، شفاعت ایشان را نصیب ما بگرداند.

بخشی از

مجموعۀ آموزشی و تبلیغی

ماهِ نو

فرصتی برای آشنایی با معارف اسلامی و سبک زندگی دینی 

شمارۀ 9 : ماه رمضان المبارک